KA'I GUASU PÒRA

Poapy ogaygua ndaje oĩ raka’e peteĩ ógape, ha heko porã ndajeko enterove. Peteĩ oĩ hasyvañangarekoha, ha ambue omba'apo raka'e opa mba'épe. Pe hasyvañangarekoha ndaje oikovéva, umi ambue omanopaitéma.

Upéi ndaje osẽ hasyvañangarekoha oiko puévlope, ha opyta pe óga nandi. Peteĩ ára ndaje ou peteĩ itavapypegua he'i chupe:

- Nde, hulána, mávaiko oime oikóva pe pende róga kuépe.

- Mavave ndoikói.

- Aikuaaséngo che upéicharõ mba'éichapa káda ka'aru oĩ ojahe'óva pende rógape.

- Ha ndereikuaáipa araka'e ka'épa -he'i chupe hasyvañangarekoha.

- Chéngo ahendu jepi lúne ka’arukue ha arapotei oñelamentáva upépe.

- Ejapysakamina ñandéve oseguípa upéicha, eikuaa porã ha eju emomarandu cheve -he'i chupe.

Ha oho pe kuñakarai hógape. Oñemoĩ oñatende, upe rire oho jey puévlope:

- Ko semána entéro voi ahendu oñelamentáva pende rógape -he'i hasyvañangarekoha pe ivesína. Upépe pe óga jára osẽ oho meme pa'i rendápe, ha omombe'u chupe. Pa'i katu he'i chupe: "Chemomandu'a péva pe àra ha eju jaha".

Oguahẽvo pe àra poravopapyre va’ekue hikuái, pa'i omonde ijao puku ha oho kuñakarai ndive pe ykeregua rógape raẽ, ha upégui, ohendúma ramo ojahe'óva, oho mbohapyvéva óga guasúpe. Ha pe kuarahy ojero'a, oike potaite rupi guive oñepyrũma oñembyasy ha he’íva: "¡Ni peteĩvako ndarahái chendive!"

Oĩ peteĩ ysyry óga renondépe, ha upe jeguejyha oguejy va’erá hikuái, ha upéi oarriva oguahẽ haguã pe ogaitépe.

Oguejyvo upépe pa'i umía katu, ohecha poapy tendy hendy hína pe ógape, ha hasẽ soróva ndosói. Ojerepa ndaje ógare umi lamparakuéra, hendy porã mombyrýgui jahecha. Ha ohasapávo pe ysyry ha oarrivávo hikuái pe jeguejyha ndaje, ohecha po tendyntema hendy.

Ha upéi hi'aguĩve oúvo hikuái. Pe oike mboyve la trankérape, mokõintema hendy umi tendy. Ha ohasajave porton ha oikévo ikorapýpe, peteĩntema hendy. Ha pe oguahẽnguetévo hikuái, sapikemíntema pe tendy, lampiũntema hendy porãite vaekue. Pe lampiũ ogue javéma, oike hikuái óga guýpe. Upépe opa ojahe'óva ha ojuhu hikuái peteĩ ka’i alasan ojere hína mesa ári. Oñembo'éma kuñakarai mokõivéva ha pa'i oiméne oñembo'éma avei ra'e.

Tuichaiterei kuri pe ka'i, ha upéi a ta'ake ojere, michĩ. Michĩve, michĩve ohóvo. Ha pe michĩete jave, pa'i he'i chupe:

- Ndé mba'e rejapo ko'ápe, mba'éiko rembyasý.

- ¡Ni peteĩvako ndarahái chendive, pokoima oho ha ni pe oikovéva na'ita'aromby chéve! -he'i ka'i.

- Upéicharõ reikuaáma he'i chupe pa’i. Terehókena ko'a guive ha anivékena reju tei.

Ha ojere jey ka'i, ha upéi peteĩ jerépe, oguahẽvo peteĩ mesa omoapevo, opo upégui pe okupe gotyo okañy. Ha pe opokuévo - ohecha pa'i umía- mbarakajaichamíntema tuicha la ka'i.

Poapy ogaygua ndaje oĩ raka’e peteĩ ógape, ha heko porã ndajeko enterove. Peteĩ oĩ hasyvañangarekoha, ha ambue omba'apo raka'e opa mba'épe. Pe hasyvañangarekoha ndaje oikovéva, umi ambue omanopaitéma.

Upéi ndaje osẽ hasyvañangarekoha oiko puévlope, ha opyta pe óga nandi. Peteĩ ára ndaje ou peteĩ itavapypegua he'i chupe:

- Nde, hulána, mávaiko oime oikóva pe pende róga kuépe.

- Mavave ndoikói.

- Aikuaaséngo che upéicharõ mba'éichapa káda ka'aru oĩ ojahe'óva pende rógape.

- Ha ndereikuaáipa araka'e ka'épa -he'i chupe hasyvañangarekoha.

- Chéngo ahendu jepi lúne ka’arukue ha arapotei oñelamentáva upépe.

- Ejapysakamina ñandéve oseguípa upéicha, eikuaa porã ha eju emomarandu cheve -he'i chupe.

Ha oho pe kuñakarai hógape. Oñemoĩ oñatende, upe rire oho jey puévlope:

- Ko semána entéro voi ahendu oñelamentáva pende rógape -he'i hasyvañangarekoha pe ivesína. Upépe pe óga jára osẽ oho meme pa'i rendápe, ha omombe'u chupe. Pa'i katu he'i chupe: "Chemomandu'a péva pe àra ha eju jaha".

Oguahẽvo pe àra poravopapyre va’ekue hikuái, pa'i omonde ijao puku ha oho kuñakarai ndive pe ykeregua rógape raẽ, ha upégui, ohendúma ramo ojahe'óva, oho mbohapyvéva óga guasúpe. Ha pe kuarahy ojero'a, oike potaite rupi guive oñepyrũma oñembyasy ha he’íva: "¡Ni peteĩvako ndarahái chendive!"

Oĩ peteĩ ysyry óga renondépe, ha upe jeguejyha oguejy va’erá hikuái, ha upéi oarriva oguahẽ haguã pe ogaitépe.

Oguejyvo upépe pa'i umía katu, ohecha poapy tendy hendy hína pe ógape, ha hasẽ soróva ndosói. Ojerepa ndaje ógare umi lamparakuéra, hendy porã mombyrýgui jahecha. Ha ohasapávo pe ysyry ha oarrivávo hikuái pe jeguejyha ndaje, ohecha po tendyntema hendy.

Ha upéi hi'aguĩve oúvo hikuái. Pe oike mboyve la trankérape, mokõintema hendy umi tendy. Ha ohasajave porton ha oikévo ikorapýpe, peteĩntema hendy. Ha pe oguahẽnguetévo hikuái, sapikemíntema pe tendy, lampiũntema hendy porãite vaekue. Pe lampiũ ogue javéma, oike hikuái óga guýpe. Upépe opa ojahe'óva ha ojuhu hikuái peteĩ ka’i alasan ojere hína mesa ári. Oñembo'éma kuñakarai mokõivéva ha pa'i oiméne oñembo'éma avei ra'e.

Tuichaiterei kuri pe ka'i, ha upéi a ta'ake ojere, michĩ. Michĩve, michĩve ohóvo. Ha pe michĩete jave, pa'i he'i chupe:

- Ndé mba'e rejapo ko'ápe, mba'éiko rembyasý.

- ¡Ni peteĩvako ndarahái chendive, pokoima oho ha ni pe oikovéva na'ita'aromby chéve! -he'i ka'i.

- Upéicharõ reikuaáma he'i chupe pa’i. Terehókena ko'a guive ha anivékena reju tei.

Ha ojere jey ka'i, ha upéi peteĩ jerépe, oguahẽvo peteĩ mesa omoapevo, opo upégui pe okupe gotyo okañy. Ha pe opokuévo - ohecha pa'i umía- mbarakajaichamíntema tuicha la ka'i.